Profilaktyka
ZRÓB CYTOLOGIĘ
Cytologia to badanie dobrze znane wszystkim kobietom, które ukończyły 25 lat, rozpoczęły współżycie seksualne na wczesnym etapie życia lub są obciążone genetycznie. Najczęściej wykonuje się je podczas wizyty u ginekologa, ale coraz częściej także u położnych. Badanie cytologiczne ma na celu wykrycie raka szyjki macicy na bardzo wczesnym etapie rozwoju.
Kobiety często pytają, jak przygotować się do takiego badania. Przygotowanie do cytologii nie różni się od przygotowania do standardowego badania ginekologicznego. Na wizytę u ginekologa lub położnej najlepiej zgłosić się około 4 dni po zakończonej miesiączce, ale nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej. Ważne jest, aby nie wykonywać cytologii podczas krwawienia menstruacyjnego. Należy również powstrzymać się przez 3-4 dni przed badaniem od stosunków płciowych, aplikowania leków dopochwowych oraz irygacji pochwy.
Cytologia płynna a cytologia klasyczna
Coraz częściej mówi się o cytologii płynnej. Czym różni się ona od klasycznej? Cytologia płynna jest znacznie dokładniejsza i bardziej wiarygodna. Dzięki lepszej jakości próbek pozwala na skuteczniejsze wykrywanie nawet najmniejszych zmian. Pobranie materiału odbywa się w ten sam sposób co w cytologii klasycznej, jednak w tym przypadku próbkę umieszcza się w specjalnym płynnym podłożu, a następnie przekazuje do laboratorium. W cytologii klasycznej pobrany materiał jest nanoszony bezpośrednio na szkiełko, co oznacza, że do diagnostyki trafia tylko jego część.
Cytologia płynna, czyli tzw. LBC (Liquid-Based Cytology), cienkowarstwowa lub jednowarstwowa, jest nowoczesną metodą charakteryzującą się wysoką skutecznością wykrywania zmian wysokiego ryzyka. Dodatkową zaletą jest możliwość jednoczesnego przeprowadzenia testu na obecność onkogennych szczepów wirusa HPV. Od marca 2025 roku w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy wprowadzono dwa nowoczesne, bezpłatne badania: test HPV HR oraz cytologię na podłożu płynnym (LBC). Program obejmuje kobiety w wieku 25–64 lat. Cytologię z oznaczeniem HPV powinno się wykonywać raz na 5 lat.
Rekomenduje się wykonywanie cytologii płynnej co dwa lata, jeśli poprzedni wynik był prawidłowy, natomiast cytologię klasyczną zaleca się co roku.
Drogie Panie, nowotwory nie śpią – badajmy się!
Szczepienia przeciwko HPV
Od 2006 roku na polskim rynku dostępne są szczepienia przeciwko wirusowi HPV (wirusowi brodawczaka ludzkiego), który jest główną przyczyną raka szyjki macicy. Zaszczepienie dziewczynek przed rozpoczęciem współżycia seksualnego zapewnia najwyższą skuteczność ochrony.
Obecnie w szkołach i poradniach POZ realizowany jest Narodowy Program Szczepień przeciwko HPV, obejmujący dziewczynki i chłopców w wieku 12 i 13 lat. Starsze dzieci, nastolatki oraz dorośli mogą zaszczepić się odpłatnie lub bezpłatnie w ramach programów klinicznych.
Najczęściej stosowaną szczepionką jest Gardasil 9, dziewięciowalentna szczepionka przeciwko HPV, podawana w dwóch dawkach u dzieci oraz w trzech dawkach u dorosłych. Szczepienie zaleca się także osobom, u których stwierdzono obecność wirusa HPV, zwłaszcza tym, które prowadzą aktywne życie seksualne i często zmieniają partnerów.
Należy pamiętać, że szczepionka nie leczy zakażenia, ale chroni przed kolejnymi typami wirusa HPV. Profilaktyka to klucz do zdrowia – zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą dzięki niej uniknąć groźnej diagnozy.
Opracowała Anna Żaba
Study nurse - Clinical Medical Research Katowice
